زندگی نامه حضرت عباس(ع)

                          

حضرت عباس علیه السلام فرزند امیرالمومنین و برادر سیدالشهدا، فرمانده و پرچمدار سپاه امام حسین علیه السلام در روز عاشورا بود، که خود را فدای امام زمان خویش و برادر خود،‌ امام حسین علیه السلام کرد.

حضرت عباس علیه السلام
حضرت عباس علیه السلام فرزند امیرالمومنین و برادر سیدالشهدا، فرمانده و پرچمدار سپاه امام حسین علیه السلام در روز عاشورا بود، که خود را فدای امام زمان خویش و برادر خود،‌ امام حسین علیه السلام کرد.

محتویات

معنای لغت عباس

عباس در لغت به معناى شیر بیشه، شیرى که شیران از او بگریزند است.[۱]
خانواده و تولد حضرت عباس علیه السلام

پدرش امیرالمؤمنین علی علیه السلام و مادرش «فاطمه کلابیه» بود که بعدها با کنیه «ام‌البنین» شهرت یافت.

امام على علیه السلام پس از شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها با ام‌البنین ازدواج کرد. عباس، ثمره این ازدواج بود. ولادتش را روز چهارم شعبان شعبان سال 26 هجرى در مدینه نوشته اند. او بزرگترین فرزند ام‌البنین بود و سه برادر دیگرش نیز، همه در کربلا در رکاب امام حسین علیه السلام به شهادت رسیدند. وقتى امیرالمؤمنین شهید شد، عباس چهارده ساله بود و در کربلا 34 سال داشت.
کنیه و القاب حضرت

کنیه اش «ابوالفضل» و «ابوفاضل» بود و از معروفترین لقبهایش، قمر بنى هاشم، سقاء، صاحب لواء الحسین، علمدار، ابوالقربه، عبدصالح، باب الحوایج و... است.

عباس با لبابه، دختر عبیدالله بن عباس (پسرعموى پدرش) ازدواج کرد و از این ازدواج، دو پسر به نام‌هاى عبیدالله و فضل یافت. بعضى دو پسر دیگر براى او به نام‌هاى محمد و قاسم ذکر کرده اند.

آن حضرت، قامتى رشید، چهره اى زیبا و شجاعتى کم‌نظیر داشت و به خاطر سیماى جذابش او را «قمر بنى هاشم» مى گفتند.
حضرت عباس علیه السلام در کربلا

در حادثه کربلا، سمت پرچمدارى سپاه حسین علیه السلام و سقایى خیمه هاى اطفال و اهل بیت امام را داشت و در رکاب برادر، غیر از تهیه آب، نگهبانى خیمه ها و امور مربوط به آسایش و امنیت خاندان حسین علیه السلام نیز بر عهده او بود و تا زنده بود، دودمان امامت، آسایش و امنیت داشتند.[۲]

روز عاشورا، سه برادر دیگر عباس پیش از او به شهادت رسیدند. وقتى علمدار کربلا از امام حسین علیه السلام اذن میدان طلبید حضرت از او خواست که براى کودکان تشنه و خیمه هاى بى آب، آب تهیه کند. ابوالفضل علیه السلام به فرات رفت و مشک آب را پر کرد و در بازگشت به خیمه ها با سپاه دشمن که فرات را در محاصره داشتند درگیر شد و دست‌هایش قطع گردید و به شهادت رسید. البته پیش از آن نیز چندین نوبت هم‌رکاب با سیدالشهدا به میدان رفته و با سپاه یزید جنگیده بود.

عباس، مظهر ایثار و وفادارى و گذشت بود. وقتى وارد فرات شد، با آن که تشنه بود، اما به خاطر تشنگى برادرش حسین علیه السلام آب نخورد و خطاب به خویش چنین گفت: یا نفس من بعد الحسین هونى و بعده لاکنت ان تکونى هذا الحسین وارد المنون و تشربین باردالمعین تالله ما هذا فعال دینى؛ و سوگند یاد کرد که آب ننوشد.[۳]

وقتى دست راستش قطع شد، این رجز را مى خواند: والله ان قطعتموا یمینى انى احامى ابدا عن دینى و عن امام صادق الیقین نجل النبى الطاهر الامین؛ و چون دست چپش قطع شد، چنین گفت: یا نفس لاتخشى من الکفار و ابشرى برحمة الجبار مع النبى السید المختار قد قطعوا ببغیهم یسارى فاصلهم یا رب حر النار.

شهادت عباس، براى امام حسین علیه السلام بسیار ناگوار و شکننده بود. جمله پرسوز امام، وقتى که به بالین عباس رسید، این بود: «الآن انکسر ظهرى وقلت حیلتى و شمت بى عدوى ».[۴] و پیکرش، کنار «نهر علقمه» ماند و سیدالشهدا به سوى خیمه آمد و شهادت او را به اهل بیت خبر داد. هنگام دفن شهداى کربلا نیز، در همان محل دفن شد. از این رو امروز حرم اباالفضل علیه السلام با حرم سیدالشهدا فاصله دارد.

مقام والاى عباس بن على علیه السلام بسیار است. تعابیر بلندى که در زیارتنامه اوست، گویاى آن است. این زیارت که از قول حضرت امام صادق علیه السلام روایت شده، از جمله چنین دارد: «السلام علیک ایها العبد الصالح المطیع لله ولرسوله ولامیرالمؤمنین والحسن والحسین... اشهد الله انک مضیت على ما مضى به البدریون والمجاهدون فى سبیل الله المناصحون فى جهاد اعدائه المبالغون فى نصرة اولیائه الذابون عن احبائه...».[۵]

که تایید و تاکیدى بر مقام عبودیت و صلاح و طاعت او و نیز تداوم خط مجاهدان بدر و مبارزان با دشمن و یاوران اولیاء خدا و مدافعان از دوستان خداست. امام سجاد علیه السلام نیز سیماى درخشان عباس بن على را این گونه ترسیم فرموده است: «رحم الله عمى العباس فلقد آثر و ابلى و فدا اخاه بنفسه حتى قطعت یداه فابدله الله عز و جل بهما جناحین یطیر بهما مع الملائکة فى الجنة کما جعل جعفر بن ابى طالب. و ان للعباس عندالله تبارک و تعالى منزلة یغبطه بها

میلاد نوده, [۰۹.۱۱.۱۵ ۲۱:۵۹]
جمیع الشهداء یوم القیامة ».[۶]

که در آن نیز مقام ایثار، گذشت، فداکارى، جانبازى، قطع شدن دستانش و یافتن بال پرواز در بهشت، همبال با جعفر طیار و فرشتگان مطرح است و این که: عمویم عباس، نزد خداى متعال، مقامى دارد که روز قیامت، همه شهیدان به آن غبطه مى خورند و رشک مى برند.

عباس یعنى تا شهادت یکه تازى عباس یعنى عشق، یعنى پاکبازى عباس یعنى با شهیدان همنوازى عباس یعنى یک نیستان تکنوازى عباس یعنى رنگ سرخ پرچم عشق یعنى مسیر سبز پرپیچ و خم عشق جوشیدن بحر وفا، معناى عباس لب تشنه رفتن تا خدا، معناى عباس.[۷]
حضرت عباس در زیارت

در زیارت ناحیه مقدسه نیز از زبان امام مهدی علیه السلام به او این گونه سلام داده شده است: «السلام على ابى الفضل العباس بن امیرالمؤمنین، المواسى اخاه بنفسه، الآخذ لغده من امسه، الفادى له، الواقى الساعى الیه بمائه، المقطوعة یداه...».[۸]
عباس علیه السلام در کلام امام سجاد علیه السلام

بزرگی و عظمت مقام عباس بن علی علیه السلام به گونه ای است که امامان معصوم علیهم السلام در موارد متعدد بر فداکاری ها، جانبازی ها و عظمت شخصیت آن بزرگوار تأکید فرموده اند. امام سجاد علیه السلام که خود در کربلا حضور داشت و شاهد فداکاری های عمویش بود، درباره ی حضرت عباس علیه السلام می فرماید: «خداوند، عمویم عباس را رحمت کند که با ایثار و جانبازی، در راه برادرش جانبازی کرد تا آن که دست هایش قطع شد و خداوند به جای آن، دو بال به او داد که با آن ها به همراه فرشتگان در بهشت پرواز کند؛ همان گونه که برای جعفر بن ابوطالب قرار داده شد. عباس را در پیشگاه خداوند منزلتی است که در روز قیامت، همه ی شهدا به آن غبطه می خورند.
عباس علیه السلام در کلام امام صادق علیه السلام

امام صادق علیه السلام، حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام را به عنوان کسی معرفی می کند که از ایمان استوار و بینش نافذ برخوردار بوده و در راه امام بزرگوارش به جهاد برخاسته است. ایشان می فرماید: «عمویم؛ عباس، بصیرتی نافذ و ایمانی محکم داشت. او به همراه برادرش حسین علیه السلام جهاد کرد و به افتخار شهادت رسید». آن حضرت هم چنین درباره ی اخلاص و ارزش جهاد حضرت عباس علیه السلام می فرماید: «شهادت می دهم و خدا را شاهد می گیرم که تو در راه جنگجویان بدر و مجاهدان راه خدا گام نهادی و در جهاد با دشمنان خدا، اخلاص ورزیدی و در نصرت اولیای خدا، خلوص نشان دادی و از دوستانش دفاع کردی... شهادت می دهم که تو هر چه در توان داشتی، انجام دادی».
پانویس

↑ لغت نامه دهخدا.
↑ بحارالانوار، ج 45، ص 41.
↑ معالى السبطین، ج 1، ص 446. مقتل خوارزمى، ج 2، ص 30.
↑ مفاتیح الجنان، ص 435.
↑ سفینة البحار، ج 2، ص 155.
↑ خلیل شفیعى.
↑ بحارالانوار، ج 45، ص 66.
↑ اى اشک‌ها بریزید، حسان، ص 210. درباره زندگى عباس بن على علیه السلام. ر.ک: «العباس بن على »، باقر شریف القرشى، 214 صفحه، دارالکتاب الاسلامى.

منابع

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا.
عبداللطیف نظری و خانم مولائی، ولادت حضرت ابوالفضل علیه السلام، مجله گلبرگ، مهر 1380، شماره 20، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: 3 اردیبهشت 1393.
سالرزو ولادت حضرت عباس علیه السلام، سایت آیت الله فاضل لنکرانی رحمه الله

میلاد نوده